Reisdag 5: 21 juni 2024

Het was vrijdag 21 juni, een bijzondere dag omdat het de enige dag op ons traject was dat we zonder bagage konden rijden en niet meteen onze tenten moesten afbreken. We verbleven immers twee nachten op de prachtige gemeentelijke camping van Aix-sur-Vienne. Even wat langer slapen dan anders. Wat een luxe!

De campingbaas en meerdere Franse buren hadden ons warm gemaakt om het erop te wagen om met ons mooi verhaal naar de burgemeester van Limoges te trekken. We waren helemaal bedwelmd door hun enthousiasme, stelden zelfs geen vragen of dat zou lukken, en zouden het erop wagen.

Toegegeven, ik was een beetje zenuwachtig, voelde opkomende adrenaline op weg van de camping naar het stadhuis. Zou het lukken om de burgemeester te spreken en hem vooral symbolisch te danken voor wat de bevolking van Limoges voor de vluchtende studenten in 1940 heeft gedaan? Ik zou in de wolken zijn én Rien ook, zeker weten. Hoewel we weinig over deze intenties hadden gepraat, voelden we simultaan hetzelfde aan. Dat bleek toen we het idee effectief hard maakten. Lees daarvoor de tekst ‘De verrassingen van Limoges en omgeving: de camping en het stadhuis’. Daar kunt u meevolgen wat wij zo intens hebben beleefd: lang leve Limoges!

We waren in overdrive door wat we in het stadhuis hadden meegemaakt. Volgende stop werd het toerismebureau, dat dicht bij het stadhuis is gelegen. De Vespa’s geparkeerd en de bediende een stadsplan gevraagd om er de beschreven plaatsen van vader makkelijk te vinden. De te bezoeken locaties werden voor ons omcirkeld en alles was op wandelafstand te vinden. De bediende raadde dit ten stelligste aan, omdat het modern circulatieplan rijden met de Vespa alleen maar problemen zou opleveren.

De eerste prooi moest de boekhandel worden waar nonkel André zich destijds  te goed deed aan lectuur, maar waar zijn fiets bijna voor zijn neus werd gestolen. Hoe dat verliep, vindt u bij het verhaal ‘De gestolen fiets’.

Op dat moment liep het al aardig tegen het middaguur aan. Op zulke momenten pakt Rien de koe bij de hoorns: ‘We gaan iets eten en ik trakteer!’ Gewoon omdat Rien zo is, en omdat de ervaring van het stadhuis ons misschien een beetje in een roes had gebracht. Limoges beschikt over een prachtige stadshal, een overdekte markt op de Place de la Motte. Marktlui prijzen er hun waren aan, maar je kan er ook gezellig lunchen. Na een korte verkenning stelde hij voor om bij een Vietnamees, die aardig veel klanten te bedienen had, iets te eten. Een gegeven paard mag je niet in de bek kijken: ik zelf zou die keuze niet hebben gemaakt, maar… ten onrechte. Het Oosters voedsel smaakte heerlijk. Het hele plaatje klopte: de mooie markthall, de heerlijke maaltijd en de sfeer tussen vader en zoon, de superervaring op het stadhuis die net achter de rug was.  Een topmoment op deze reis!

Terugkerend naar de Vespa’s, kwamen we vanzelf bij een plein, Place Saint Michel, logischerwijze net voor de kerk Saint-Michel-des-Lions. Deze plaats was voor de studenten dé plaats waar ze overgoten werden door onvoorzien geluk. Door de eucharistieviering op deze plek mee te maken, kregen ze een onverwachte hefboom naar veiligheid en comfort toe. De onderpastoor nam de vluchtende studenten op sleeptouw en bood hen logies op 6 kilometer van Limoges aan. En dat tot op de dag dat ze de terugtocht aanvatten.

Geluk mag je ook in een veel bredere context zien. Uit militaire documenten die ik via de zoon van Emilienne uit het verhaal kreeg, blijkt overduidelijk dat vele Belgen heel wat minder geluk hadden dan de studenten uit ons verhaal. De Franse autoriteiten richtten kampen in de vrije zuidelijke zone in om vluchtelingen voorlopig onder te brengen, omdat de toevloed in deze periode veel te groot was. Onze studenten werden daardoor ontzien, enkel en alleen door de bijdrage van l’ abbé Remlinger, onderpastoor op de parochie Saint Michel, die logies kon bemachtigen.

Die middag gingen we de magische plaats uit het verhaal binnen. Er was op dat moment een begrafenisdienst bezig, wat ons beperkte om de kerk grondig te bekijken en/of zelfs een praatje te maken met de dienstdoende priester. Misschien kon hij info geven ter bevestiging van het verhaal, of nieuwe elementen aanbrengen. We verlieten door deze omstandigheden snel de kerk en ik zocht naar een soort parochiaal secretariaat om info te verzamelen. Naast de kerk was er een huis dat daarvoor kon doorgaan, maar dat spoor liep dood.
Op dat moment voelden we dat Limoges voor ons veel meer had opgebracht dan voorzien. Het mooie weer, de Vespa’s zonder bagage, de ruime tijd waarover we beschikten, dwongen ons om zonder dralen naar Oradour-sur-Glane te rijden. Slechts een 20-tal kilometer scheidde ons van deze historische locatie. Deze plaats had voor ons een bijzondere betekenis. Hieronder staat nog eens de aanleiding.

In de omgeving deed ik samen met André af en toe wat fietstochtjes, kwestie om de gewoonte aan te kweken te rijden op een gammele Franse fiets. Op een van de oefentochtjes bezochten wij het mooie dorpje Oradour-sur-glane, dat tijdens de bevrijding verwoest zou worden door terugtrekkende nazitroepen, die de hele schoolbevolking met leerkrachten en kleuters vermoord hebben.

De vredige ervaring die mijn vader en oom hadden beleefd in dit idyllische dorp in 1940, stond in schril contact met het uitmoorden van de lokale bevolking in 1944. Oradour-sur-Glane is, hoe pijnlijk ook, een must om te bezoeken. Vanop de D9, een kilometer vóór Oradour-sur-Glane zie je het authentieke,  kapotgeschoten dorp met verroeste elementen die de tand des tijds hebben doorstaan. Bij het binnenrijden van het nieuwe dorp dat daaraan grenst, kan je de site enkel bezoeken via het museum ‘Centre de la Mémoire’. De architect verwerkte de roestige kleur van de aanwezige vernieling in Cortenstaal zodat alles harmonieus in elkaar overvloeit. Het museum op zich ligt er half scheefgezakt bij, net als de vernielde gebouwen uit 1944. Het museum is eigenlijk een prachtig, doordacht kunstwerk.

Na de historische feiten in het museum, wandel je vanuit de diepte een gang naar boven, naar de begane grond. Op de zijkanten van de gang staan de foto’s van alle slechtoffers die de Nazi’s op hun geweten hebben. Je wordt er stil van. Vervolgens stap je de site binnen. Het dorp ligt er zoals de Nazi’s het hebben achtergelaten. Bij de vele huizen zie je bordjes met de namen van de toenmalige bewoners en hun leeftijd. Het opschrift ‘massacré par les Allemands’ plaatst alles in een harde realiteit. Als er een kind van 7 maanden oud bij staat, dan slik je even. Leeftijd bij een bloedbad maakt natuurlijk geen verschil, maar de weerloze kinderen als slachtoffer, maken indruk.

Alle bezoekers op de site van het voormalige dorp lopen er stilletjes bij, je kan een speld horen vallen. Na een tijdje fluisterde Rien: ‘Je voelt die beladenheid hier’. Ik bevestigde met een knikje. We namen foto’s en zwegen verder.
Toen we buitenkwamen, gingen we naar een café in het nieuwe dorp. We spoelden, voor het geval dat dit mogelijk was, een en ander door.

De knop 360 graden omdraaien en op naar de volgende bestemming. Dat was niet zo moeilijk: op naar de camping van Aix-sur-Vienne. Maar we moesten twee belangrijke aankopen verrichten. Het was pas 17 uur en we beschikten over een zee van tijd. We hadden een zak houtskool en wat aanmaakmateriaal én de langverwachte Limousin biefstuk die we op de gemeenschappelijk barbecue van de camping konden klaarmaken. Correctie, die Rien zou klaarmaken.  Hij was zeer duidelijk, als Bourgondiër wist hij wat hij wou: ‘Geen biefstuk uit een warenhuis, maar een  goed dooraderde biefstuk van de ambachtelijke slager, en het mag geld kosten!’, …

Doordat we al meerdere keren door de gemeente Aix-sur-Vienne hadden gereden, wisten we dat er een Lidl was voor de aankoop van houtskool, groente, en andere zaken voor de maaltijd. Het centrum van de gemeente zou ons wel naar een kwaliteitsslagerij leiden.

Alweer hetzelfde scenario op de parking van de Lidl: Rien deed aankopen, ik was parkeerwachter. Het duurde alweer niet lang toen een beer van man, een dertiger, heel spontaan vanop afstand riep: ‘Dat zijn nogal eens scooters, ik had voeger ook een scooter, zo van die moderne brol, niets waard, maar wat jullie hebben, dat is klasse!’. Hij stapt zijn auto in en reeds toeterend weg.

Toen Rien erbij kwam, stapte een gezin op ons af. De man, een kenner, had ook Vespa’s en hij luisterde geïnteresseerd naar ons verhaal. Ik toonde de dame een foto van onze ontvangst op het stadhuis van Limoges. ‘Qui, zei ze, le premier adjoint’ die blijkbaar bekend was in de streek. Ik herinnerde de dame goed, ze had het onomwonden over een mooi eerbetoon aan onze vader en grootvader. De man nam uitvoerig foto’s van onze Vespa’s. Ik vroeg hem, laat ook mij een foto van jou en Rien nemen, wat gebeurde. Een soort verlegen compensatie…

Ik schrok toch wel even als ik onze inkopen zag: de grote zak houtskool, een fles aanmaakproduct, en alle andere benodigdheden voor een zeer rijkelijke maaltijd. ‘We kunnen de rest van de kolen op de camping laten en geven die aanmaakfles wel weg aan onze buren!’ In werkelijkheid heb ik de rest van de houtskool en de aanmaakfles tussen mijn bagage gepropt om die twee dagen later voor onze tweede barbecue in Frévent te gebruiken. Wil je daarover een filmpje zien, bekijk dan ‘Anders kamperen’.

Het was niet moeilijk om een ambachtelijke slagerij te vinden. Rien stapte de zaak van Nicolas Coudert binnen, een prachtige ouderwetse slagerij. Terwijl ik stond te wachten en likkebaardend te denken aan wat zou komen, schoot me een fragment te binnen van de Franse film ‘Les Gendarmes à New York’. De Franse gendarmerie van Sint Tropez kan zich na enkele dagen in New York heel moeilijk vinden in het Amerikaans eten dat hen wordt geserveerd. In het fragment gaan ze op zoek naar ernstig voedsel en kopen een stevige biefstuk. Ze maken die stiekem klaar in hun hotelkamer. Iedereen zit er rond en geeft culinaire aanwijzingen: niet te lang laten braden, maar ook niet te kort. Acteur Michel Galabru, als adjudant-chef Jérôme Gerbert, is de kok van dienst. Met zweetdruppels op zijn gezicht probeert hij er een topgerecht van te maken.

Ik zag in gedachten, toen ik voor die slagerij stond te wachten hoe Rien als kok voor het barbecuevuur stond, terwijl ik zinloze culinaire tips zou geven, Rien in het zweet des aanschijns…

De werkelijkheid was anders: bakken, laten rusten, schijfjes aardappelen, sla, mayonaise, enz…  Wie denkt dat je op een camping beperkt bent in het bereiden van een maaltijd, moet maar eens bij Rien in de leer gaan.

Het enige wat we na deze heerlijke maaltijd moesten weggegeven, was de rest van onze salade. In ruil kregen we lekkere zelfgemaakte koekjes van onze Bretoense buurvrouw die het hele recept tot twee keer toen aan ons uitlegde en benadrukte dat het heel eenvoudig was: coeur de palmier.
Het werd een onvergetelijke dag: zo veel emotionele ervaringen, met zo’n heerlijk einde…