Toen Bart Houwen vier jaar geleden het 22 pagina lange oorlogsverhaal van zijn vader Raymond Houwen vastnam, kon hij niet vermoeden hoezeer zijn leven zou veranderen. Bart komt voor het eerst te weten dat zijn vader 84 jaar geleden samen met diens broer André en nog twaalf andere schoolmakkers zich in 1940 per fiets van Oostende naar het verre Franse Limoges hebben gewaagd. Nadat vader en zoon afgelopen zomer dezelfde tocht met de Vespa aflegden, is er nu ook een website rond die heroïsche vlucht. “Opa Raymond sprak zelden over de oorlogstrauma’s.”
Zana Bulteel 05-01-25, 05:35
“Het was volle oorlogstijd. Oostende was net bezet door de Duitsers. Mijn vader en zijn schoolvrienden waren allemaal tussen de 18 en 25 jaar”, zegt Bart. “Enkele dagen na de bezetting van Oostende, besloten ze om per fiets naar het Franse Limoges te rijden en zich daar aan te sluiten bij het Belgische leger. Onderweg kwamen ze heel wat tegen.” Geïnspireerd door het spannende verhaal van opa Raymond en aan de hand van gedetailleerde dagboekfragmenten, vertrekken Bart en Rien in de zomer van 2024 aan een rit van ruim 1.500 kilometer naar Limoges. “Mijn vader en zijn kameraden hebben de rit met een fiets zonder versnellingen afgelegd. Uiteindelijk duurde het weken voordat ze in Limoges aankwamen. Omdat wij, vanwege ons werk, jammer genoeg die tijd niet hadden, hebben we dezelfde weg in negen dagen afgelegd met de Vespa. Het werd, zoals mijn zoon Rien het noemde: de rit van opa.”
Op de hielen gezeten
Ondanks dat Bart heel wat ervaring heeft met het organiseren van Vespareizen was de tocht die opa Raymond aflegde toch van een andere orde. “Mijn vader had tijdens en na hun vlucht naar Limoges heel wat neergeschreven en werd gaandeweg op de hielen gezeten door de Duitsers. Het is interessant hoe nauwkeurig mijn vader die oorlogsdagen neerpende waardoor we echt wel een roadbook hadden voor onze reis”, duidt Bart. De 22 paginalange tekst is het nog enige bestaande geschreven document die de vlucht van Raymond en zijn vrienden schetst. Raymond Houwen overleed jammer genoeg enkele jaren geleden. “We wisten niet of die plekken die mijn vader beschreef, nog zouden bestaan. Het was op onze reis echt een zoektocht naar de locaties.”
(Lees verder onder de foto)
Bart en Rien bezochten de beschreven plaatsen, verzeilden in onvoorziene omstandigheden en hadden interessante ontmoetingen. Uiteindelijk bracht hun tocht hen tot in het stadhuis van Limoges, waar ze ontvangen werden door de eerste schepen. “We kregen echt wel reactie vanuit Frankrijk op ons reisverhaal. Een aantal mensen sprak ons aan. We mochten zelfs op audiëntie in het stadhuis”, lacht Bart. Zoon Rien ervaarde dan weer dat de reis hem dichter bij zijn vader, maar ook bij zijn grootvader bracht. “Het is een herinnering die ik mijn leven lang zal koesteren. Wanneer ik 82 ben hoop ik, zoals mijn opa toen, nog even scherp van geest te zijn en zo nog kan genieten van al deze herinneringen”, zegt Rien.
“In tegenstelling tot Raymond en zijn kompanen, die amper een dag de tijd hadden om te beslissen of ze België zouden verlaten, hadden wij natuurlijk wel tijd om ons voor te bereiden op de tocht. Opa Raymond was halsoverkop vertrokken met één onderbroek, een paar kleren en enkele franken op zak. Rien en ik konden natuurlijk al het nodige kampeermateriaal op onze Vespa’s meenemen.”
(Lees verder onder de foto)
“Ze zijn met veertien vertrokken in mei 1940 en worden uitgewuifd door een van hun leerkrachten, Conrad de Mûelenaere. De jongens hebben hun reis snel moeten uitstippelen, want veel tijd hadden ze niet. Oostende was namelijk bezet door nazi-Duitsland en binnen de kortste keren zouden ze opgeroepen worden zich te melden in het stadhuis. Opvallend genoeg zijn ze ook allemaal heelhuids teruggekeerd naar Oostende. In de tekst die mijn vader Raymond geschreven heeft, lazen we niet enkel hoe hevig de oorlogsjaren waren, maar hij had ook heel veel duidelijkheid gegeven over Oostende tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal van Raymond en zijn vrienden begon met een interessant familieverhaal, maar is ondertussen uitgegroeid tot iets helemaal anders.”
Opnieuw contact
“Toen de oorlog net uitgebroken was en de Duitsers snel oprukten in België, zijn er heel veel familie’s gevlucht naar Frankrijk. Aan de hand van teksten van mijn vader ontdekten we dat die eerste maanden na de uitbraak van de oorlog heel heftig waren”, vertelt Bart. “Het was de gewoonte dat, wanneer families oorlogstrauma’s meegemaakt hadden, daar niet over gesproken werd met elkaar. Ook mijn vader, Raymond heeft wel af en toe iets verteld over zijn vlucht en de oorlogsjaren, maar hield het meeste voor zich. Het is pas wanneer hij voorbij de 80 jaar is en wij hem aanmoedigen zijn verhalen neer te pennen, dat hij ons zijn fietsvlucht uit de doeken doet.”
(Lees verder onder de foto)
Naar aanleiding van hun reis en het verhaal van opa Raymond, is Bart nu op zoek naar de familieleden van de dertien andere jongens. “Ik heb contact opgenomen met een aantal families. De meeste nog bestaande familieleden waren gewoonweg niet op de hoogte dat hun vader zo een tocht had meegemaakt. Twee zussen konden het nauwelijks geloven dat zelfs hun moeder er niet van op de hoogte was”, zegt Bart, duidelijk nog onder de indruk. “Ik ben ondertussen ook in contact gekomen met de kinderen van de vrienden van mijn vader. Via hen heb ik ook een aantal interessante anekdotes kunnen verwerken in onze website.”
Website
Bij hun thuiskomst hadden Bart en Rien zoveel boeiende herinneringen, maar ook een emotionele verbinding met het verleden en met hun familie dat ze besloten dat dit verhaal daar niet zou eindigen. Ze besloten al hun historische verhalen, reiservaringen, anekdotes, kaarten en beeldmateriaal in een website te gieten, zodat ook anderen deze anekdotische ontmoeting met de geschiedenis, een familiesaga van drie generaties, konden ervaren. “Zo’n verhaal als dat van opa Raymond en zijn kameraden mocht niet verloren gaan. Na onze reis hebben we onze koppen gebroken over wat we met onze ervaringen konden doen. We vonden het een goed idee om onze website te lanceren in de kerstperiode, waar de nadruk ook ligt op familie”, besluiten Bart en Rien.
Die website kreeg de naam ‘Veertien Vluchtende Velo’s’ en die vind je terug op 14velos.be.
